Metale pamięciowe, znane również jako stopy z pamięcią kształtu (ang. Shape Memory Alloys — SMA), to materiały, które potrafią „zapamiętać” swój pierwotny kształt i powracać do niego po odkształceniu pod wpływem temperatury lub pola magnetycznego. Najbardziej znanym przedstawicielem tej grupy jest stop niklu i tytanu — nitinol.
W ostatnich latach badania nad tymi niezwykłymi materiałami nabrały tempa, a naukowcy odkrywają coraz więcej potencjalnych zastosowań. W medycynie już teraz stosuje się je w implantach, stentach naczyniowych czy narzędziach chirurgicznych, które zmieniają kształt w odpowiedzi na temperaturę ciała.
W inżynierii i robotyce metale pamięciowe mogą działać jako lekkie i ciche siłowniki, eliminując potrzebę stosowania skomplikowanych układów mechanicznych. Z kolei w budownictwie trwają prace nad zastosowaniem ich do aktywnych systemów tłumienia drgań w mostach i wieżowcach.
Rozwój technologii SMA otwiera też drzwi do inteligentnych materiałów w modzie, lotnictwie czy nawet eksploracji kosmosu. Ich zdolność do reakcji na zmienne środowiskowe sprawia, że mogą być kluczowym elementem w tworzeniu bardziej adaptacyjnych i autonomicznych systemów.
Badania nad metalami pamięciowymi to fascynujący przykład tego, jak materiały przyszłości mogą zmieniać świat — dosłownie i w przenośni.